PREDAVANjE O PORODICI MALETIĆ I DRAGOLjUBU JOVANOVIĆU, PREDSEDNIKU NARODNE SELjAČKE STRANKE

Odbrana seljačkog socijalizma i socijalne pravde

U organizaciji Muzeja Srema u nedelju, prvog decembra 2024. godine organizovano je predavanje u kome je bilo reči o životu i radu uglednih mitrovačkih advokata i političkih aktivista braće Slobodana i Nebojše Maletića u pogledu njihovog odnosa sa profesorom Dragoljubom Jovanovićem, predsednikom predratne Narodne seljačke stranke i tvorcem ideje „seljačkog socijalizma“. U tom smislu tema skupa obuhvatila je razmatranje pitanja seljaštva i uloge zemljoradničkog pokreta u političkom životu Grada Sremske Mitrovice, ali i u širim državnim okvirima Jugoslavije. Pored domaćina iz Muzeja Srema, direktora Andrije Popovića i Steve Lapčevića koji je na bazi ličnih istraživanja osmislio i moderirao ovaj skup, predavanju su prisustvovali prof. dr Nenad Lemajić, istoričar, Srđan Jovanović, unuk Dragoljuba Jovanovića i dr Momčilo Isić iz beogradskog Instituta za noviju istoriju Srbije. Prisutnima je prezentovan deo izdavačke delatnosti posvećen Dragoljubu Jovanoviću, odnosno njegova sabrana dela koja su publikovana zahvaljujući trudu i nastojanju Jovanovićeve porodice.
Maletići, koji su tragično stradali za vreme Drugog svetskog rata su pripadali levoj političkoj orijentaciji i u predratnom periodu trpeli su pritiske zbog državnog progona ovih ideja. Nebojša Maletić je svoje stavove zastupao kao član Zemljoradničke, kasnije Narodne seljačke stranke i kao takav bio je u bliskom kontaktu sa prof. Dragoljubom Jovanovićem koji je u Maletiću video emotivnog intelektualca, britkog na jeziku i punog ideja. Izbijanjem rata i stvaranjem NDH braća Maletić napuštaju svoj grad i stradaju kao članovi narodnooslobodilačkog pokreta.
Odličan poznavalac međuratnih političkih prilika u gradu, Stevo Lapčević govorio je o porodičnoj istoriji Maletića i njihovom ocu Đorđu, takođe pravniku i starešini Srpskog sokola u Mitrovici. Lapčević je govorio o vezi Nebojše Maletića sa prof. Jovanovićem kod koga je naročito cenio spremnost da se žrtvuje za odbranu ideje seljačkog socijalizma i socijalne pravde prema tada najširem društvenom sloju. Zbog te žrtve Dragoljub Jovanović je bio progonjen čak i posle Drugog svetskog rata kada je osuđen na devet godina robije. To vreme proveo je u Sremskoj Mitrovici, u zatvoru gde je boravio i u vreme Kraljevine Jugoslavije, pri čemu ga je Maletić kao jedan od najbližih prijatelja redovno posećivao. Program Narodne seljačke stranke pred samo izbijanje rata proklamovan je upravo u najvećem sremskom gradu. Unuk dr Dragoljuba Jovanovića koji je najvišu akademsku titulu stekao na francuskoj Sorboni, Srđan Jovanović, govorio je o naporima porodice da prikupi i objavi sva dela svog dede, jer mu je značajan deo tih radova po odlasku na robiju oduzet a neki zapisi još su nedostupni. Bilo je reči o levičarskom, proseljačkom i projugoslovenskom stavu dr Jovanovića čije su ideje birači u predratnoj Jugoslaviji itekako prepoznali, međutim zbog sukoba sa novim komunističkim vlastima i jednoumljem koje je zahvatilo i sferu odnosa prema selu i seljaštvu, Dragoljub Jovanović pored osude iz 1947. godine jedno vreme ostao je bez političkih prava, da bi u svojoj 82. godini preminuo, praktično bez zaslužene penzije. Porodica Jovanović ima želju da „skine mahovinu” sa sećanja na svog pretka a predavanje u Sremskoj Mitrovici doprinos je takvoj ideji.
Istoričar Momčilo Isić koji se bavi seljačkim pitanjima, detaljno je objasnio ideologiju, politički stav i značaj stavova Dragoljuba Jovanovića. Prisutni su zaključili da je, iako Jovanovićeve ideje o emancipaciji seljaštva u pravom smislu nisu zaživele, njegova najveća tekovina i zaostavština moralna čistota i nepokolebivost u odbrani vlastitih uverenja. Takav je bio i njegov saradnik iz ugledne mitrovačke porodice Maletić.
D. Mostarlić