OBELEŽEN SVETSKI DAN BORBE PROTIV TUBERKULOZE

Najvažnija prevencija širenja boelsti je rano otkrivanje i lečenje

Uprkos tome što je efikasno lečenje tuberkuloze dostupno preko 65 godina, tuberkuloza danas uzrokuje 1,3 miliona smrtnih slučajeva godišnje, uglavnom u zemljama sa niskim i srednjim prihodima. Rezistentna tuberkuloza je vodeći uzrok smrti među bolestima koje su posledica rezistencije na antimikrobne lekove u današnjem svetu i predstavlja rastuću globalnu pretnju po zdravstvenu bezbednost, sa stotinama hiljada ljudi koji obolevaju svake godine. O nastanku bolesti, lečenju i situaciju u Sremskoj Mitrovici po pitanju broja obolelih od tuberkuloze razgovarali smo sa dr Danijelom Čobanović Stošić, specijalistom pneumoftiziologije Opšte bolnice u Sremskoj Mitrovici.

M NOVINE: Svetski dan borbe protiv tuberkuloze obeležen je 24. marta sa ciljem podizanja svesti o tuberkulozi (TB) i zalaganja za ulaganje napora da se ova bolest eliminiše. Koliko smo blizu tog cilja?

DR DANIJELA ČOBANOVIĆ STOŠIĆ: Ovaj datum označava dan kada je 1882. godine dr Robert Koh objavio otkriće bakterije koja izaziva tuberkulozu, što je otvorilo put ka dijagnostikovanju i lečenju ove bolesti
Uprkos tome što je efikasno lečenje tuberkuloze dostupno preko 65 godina, tuberkuloza danas uzrokuje 1,3 miliona smrtnih slučajeva godišnje, uglavnom u zemljama sa niskim i srednjim prihodima. Rezistentna tuberkuloza je vodeći uzrok smrti među bolestima koje su posledica rezistencije na antimikrobne lekove u današnjem svetu i predstavlja rastuću globalnu pretnju po zdravstvenu bezbednost, sa stotinama hiljada ljudi koji obolevaju svake godine.

M NOVINE: Kako dolazi do tuberkuloze i kako se ona danas leči?
Tuberkuloza je zarazna bolest koju izaziva bakterija (bacil) tuberkuloze. Infekcija se prenosi vazduhom, izuzetno retko na drugi način. Najvažniji izvor prenošenja infekcije su bolesnici sa plućnom tuberkulozom. Kada osoba sa nelečenom zaraznom tuberkulozom pluća kašlje, kija, smeje se ili govori, ona izbacuje u vazduh bacile zajedno sa kapljicama pljuvačke. Ove veoma male čestice dugo lebde u vazduhu i do prenošenja infekcije dolazi kada druga osoba udahne zarazne kapljice sa bacilima tuberkuloze. Za prenošenje infekcije najvažniji je bliski kontakt sa obolelim od plućne tuberkuloze. Najveću mogućnost da se zaraze imaju članovi porodice i osobe koje žive u istom domaćinstvu ili koje provode više sati u istoj prostoriji sa obolelim. Sve osobe iz bliskog kontakta sa zaraznim bolesnikom treba da se jave lekaru specijalisti za plućne bolesti na pregled. Ako osoba ima dobru otpornost organizma, infekcija sa udahnutim bacilima se savlada u začetku i do bolesti najčešće i ne dolazi. Svega 10 odsto inficiranih osoba će se kasnije u toku života razboleti od tuberkuloze, a najčešći razlog je pad otpornosti organizma izazvan stresom, neurednim životom, neuhranjenošću, lošim uslovima života, alkoholizmom, nekom dugotrajnom bolešću, HIV infekcijom itd.
Tuberkuloza se može pojaviti u bilo kom delu tela, ali najčešće se javlja u plućima. Najčešći simptomi plućne tuberkuloze su kašalj, nekad sa pojavom krvi u ispljuvku, povišena temperatura, noćno znojenje, gubitak apetita, mršavljenje i opšti osećaj slabosti.
Dijagnoza tuberkuloze se postavlja na osnovu kliničkih i radiografskih nalaza, posebno rentgenskog snimka pluća, a potvrđuje se mikroskopskim nalazom bacila u biološkim materijalima i rastom kolonija bacila tuberkuloze na kulturama.
Lekovi kojima se leči „obična“ tuberkuloza izazvana bacilima osetljivim na lekove, nazivaju se osnovni antituberkulozni lekovi ili antituberkulotici prve linije. Za lečenje rezistentne tuberkuloze koriste se rezervni antituberkulozni lekovi ili lekovi druge linije. Ovi lekovi su manje efikasni i izazivaju više neželjenih efekata. Problem je i što su ovi lekovi znatno skuplji i što neki od njih imaju i veoma kratak tok trajanja.

M NOVINE: Koliki je procenat pacijenata koji dolaze u mitrovačku bolnicu oboleo od ove bolesti u poslednjih pet godina?
U Republici Srbiji epidemiološka situacija je stabilna unazad 15 godina zahvaljujući primeni programske zdravstvene zaštite koja je zasnovana na savremenim međunarodnim strategijama prevencije i kontrole ove bolesti.
Od 2015. godine incidenca je manje od 10 obolelih na 100.000 stanovnika, što nas svrstava u područja sa niskom incidencijom. U 2022. godini je registrovana incidencija od 5,6 obolelih na 100.000 stanovnika. Svi slučajevi obolevanja su prijavljeni kao pojedinačni bez utvrđene epidemiološke povezanosti. Na teritoriji Grada Sremska Mitrovica u prethodnih pet godina registrovano je ukupno 14 obolelih od plućne tuberkuloze.

M NOVINE: Može li se sprečiti nastanak bolesti?
Najvažnija prevencija širenja tuberkuloze je rano otkrivanje i lečenje obolelog od plućne tuberkuloze, jer se tako najefikasnije uklanja izvor zaraze. Aktivna imunizacija protiv tuberkuloze se sprovodi BCG vakcinom kod dece u prvoj godini života sa ciljem da se spreče određeni teži klinički oblici tuberkuloze (tuberkulozni meningitis, diseminovani oblici tuberkuloze).
Socijalno-preventivne mere podrazumevaju opštu kulturu i higijenu stanovanja, ishrane, odmora, rekreacije, kao i podizanje opštih ekonomskih uslova življenja. Zdravlje pluća zavisi u mnogome od sastava vazduha koji se udiše. Život u uslovima povećanog aerozagađenja smatra se povećanim rizikom za oboljevanjem od različitih bolesti respiratornog trakta: hronična opstruktvina bolest pluća, karcinomi pluća, pa i tuberkuloza. Zato se preporučuje kada god je to moguće, boravak u prirodi uz bavljenje sportom ili fizičkim radom.

M NOVINE: Postoji li povezanost između raka pluća i tuberkuloze?
Udružena pojava karcinoma bronha i tuberkuloze pluća privlači pažnju lekara poslednja dva i po veka. Početkom dvadesestog veka opisano je dosta slučajeva udružene pojave ove dve bolesti , ali i udruženost tuberkuloze sa malignomima u drugim organima. Incidenca udružene pojave karcinoma bronha i tuberkuloze pluća kreće se od 0.23 do 13 odsto.

B. Vukadinović