ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE SREMSKA MITROVICA

Zaštita od gorznice Zapadnog Nila

Zoonoze su oboljenja životinja koja se pod izvesnim okolnostima mogu preneti i na ljude. Ovo je velika grupa oboljenja uzrokovana raznim mikroorganizmima (bakterijama, virusima, protozoama i dr) od kojih su mnoge poznate odvajkada (kao na primer trihineloza, crni prišt i druge) a neke postaju aktuelne i na terenima gde ih ranije nije bilo, što je direktna posledica delovanja čoveka i/ili promene klime tog područja.

Groznica Zapadnog Nila je oboljenje iz ove grupe, izazivač oboljenja je virus  na  ljude i životinje prenosi se ubodom zaraženog komarca

Nakon otkrivanja 1937. godine godine u slivu Zapadnog Nila, u oblasti Ugande, virus se proširio sa afričkog kontinenta na Bliski istok, delove Azije i Australije, centralnu i istočnu Evropu i Mediteran.

Ovaj virus je prisutan u Evropi od 60-tih godina prošlog veka, ali se povećanje broja obolelih ljudi beleži u poslednje dve decenije i ima tendenciju porasta u budućnosti. Faktori koji su doprineli ovakvoj epidemiološkoj situaciji su klimatske promene, intenzivan međunarodni saobraćaj, širenje uzročnika i vektora  na nova geografska područja, češće izlaganje ljudi divljim životinjama i insektima, promene u mikroorganizmima (rezistencija na antimikrobne lekove, porast virulencije).

Primarni rezervoar zaraze su  mnoge vrste ptica kod kojih je najčešće nema simptoma i znakova bolesti. U endemskim krajevima, gde je virus stalno prisutan, on kruži između zaraženih ptica i  komaraca koji se hrane krvlju ptica.

Glavni vektor (prenosilac) groznice Zapadnog Nila je komarac iz roda Culex ali i komarci drugih rodova (do sada je virus Zapadnog Nila izolovan kod 43 vrste komaraca).

Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi zaraženog domaćina i onda doživotno prenose uzročnika. Prenošenje infekcije na ljude i druge životinje najčešće nastaje ubodom zaraženog komarca. Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi zaraženih ptica. Kod oko 80% zaraženih osoba infekcija protiče bez simptima, dok kod ostatka simptomi bolesti nastaju 3 do 14 dana nakon uboda zaraženog komarca.. Oko 20% inficiranih osoba ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje, mučnine, povraćanja, ređe se javlja otok limfnih žlezda ili pojava ospe na koži grudi, leđa ili stomaka. Pomenuti simptomi prolaze u toku nekoliko dana, a u retkim slučajevima mogu trajati i više nedelja. Kod jednog obolelog na 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike sa znacima upale mozga (encefalitis) ili upale moždanica i kičmene moždine (meningitis), odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti. Tada u kliničkoj slici, pored groznice i glavobolje, dolazi do pojave ukočenosti vrata, stupora, dezorjentacije, kome, tremora, konvulzija, mišićne slabosti i paralize. Ovi simptomi mogu da traju nekoliko nedelja, sa mogućim trajnim neurološkim oštećenjima.

Osetljivost na infekciju je opšta, ali osobe starosti preko 50 godina imaju veći rizik za nastanak neuroinvazivnog oblika bolesti. Nema specifične terapije protiv groznice Zapadnog Nila. Vakcina protiv groznice Zapadnog Nila za primenu kod ljudi ne postoji.

Bolest se obično završava potpunim oporavkom nakon nekoliko nedelja ili meseci. U slučaju teže kliničke slike, oboleli se hospitalizuje.

Najefikasniji načini sprečavanja su smanjenje broja komaraca u naseljenim mestima na biološki minimum, što se postiže sistematskim uništavanjem larvi i odraslih formi komaraca kojie sprovode ovlašćene službe. Takođe, smanjenje broja komaraca na otvorenom, gde se radi, igra ili boravi, postiže se isušivanjem izvora stajaće vode koja je potrebna za sve faze razvoja komaraca i eliminisanjem mesta na koja se sklanjaju komarci (na taj način smanjuje se broj mesta na koja komarci mogu da polože svoja jaja)-najmanje jednom nedeljno treba isprazniti vodu iz posuda za cveće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, kanti, buradi, limenki, ukrasnih bazena i dr. Takođe je bitno ueđenje okoline i uklanjanje odbačenih guma i drugog otpada u kojima može da se nakuplja voda.

Najefikasniji način prevencije je sprečiti ubod komarca što se postiže izbegavanjem boravka na otvorenom u vreme njihove najveće aktivnosti, u sumrak i zoru, kao i izbegavanje područja sa velikim brojem insekata (šume, močvare i dr.).

Prilikom boravka u prirodi i na otvorenom redovno koristiti sredstva (repelente) koja odbijaju insekte i nositi lepršavu odeću od prirodnih maerijala koja pokriva ruke i noge.