IVAN LAZANSKI, STVARALAC I SVEDOK ISTORIJSKIH MOMENATA ODBOJKE NA TERITORIJI GRADA SREMSKA MITROVICA

Kako je klica martinačkog odbojkaškog uspeha preneta u Mitrovicu?

Igrali smo napolju, jer nije bilo zatvorene sale. Počeli smo na letnjem zemljanom terenu i šljaci ispred seoskog Doma kulture, a posle smo dobili beton iza samog Doma. Ovo igralište pamtićemo po tome što su na njemu „padale“ najveće ekipe koje su gostovale u Martincima a bilo je tu izuzetnih protivnika iz Pančeva, Prištine, Subotice, Kraljeva… Na kraju sezone nedostajala su nam neka dva boda da uđemo u tadašnju Saveznu ligu, seća se Ivan Lazanski, pored Pavla Stanojevića – Pajice i Pere Brka, jedan od tri tehničara svoje ekipe
Godinama unazad odbojka je među najpopularnijim sportovima u Sremskoj Mitrovici. Pored sportskih entuzijasta, klupskih uprava, odličnih igračica i igrača, velike zasluge za prerastanje odbojke u gradski sportski brend pripadaju ljudima koji su pre više od pola veka u Mitrovici i okolnim selima stvarali prve odbojkaške priče. Jedan od njih svakako je Ivan Lazanski, Martinčanin koji je sa grupom drugara i meštana ovog sela pisao sportsku istoriju sela, čiji će se odbojkaški pelcer više nego dobro „primiti“ u susednom gradu na obali Save. U momentu kad martinački „Borac“, iz mesta koje je u najboljim danima brojalo skoro 4.000 stanovnika, nastupa u ligaškom sistemu nekadašnje „velike“ Jugoslavije, mnoga veća mesta, kao i obližnja Sremska Mitrovica, nemaju oformljene odbojkaške klubove. Iako sreski i opštinski odbojkaški Odbor i Konferencija u najvećem sremskom gradu postoje od 1962. godine na ekspanziju ovog sporta čekalo se nekoliko godina. Pored sekcija u mnogim selima opštine poput Kuzmina, Laćarka, Grgurevaca ili Čalme, najozbiljnija gradska odbojka početkom šezdesetih igrala se na terenu nekadašnjeg „Partizana“ u centru grada.
Od mnogobrojnih sekcija po školama i selima, najbliži epitetu prvog organizovanog gradskog kluba bili su osnivači mitrovačkog „Srema“, Laćarac Zoran Židišić i Stanko Čandrlić. Tako formiran odbojkaški klub kasnije je poneo naziv „Mitros“ i bio je prvi pobednik opštinske lige. Međutim, martinačkom „Borcu“ pripada status prvog zvanično osnovanog kluba na teritoriji opštine koji se u godini osnivanja takmičio u tadašnjoj Vojvođanskoj ligi. Bilo je to davne 1967. godine. Pored Zorana Židišića koji je bio deo prve klupske postave i Ivice Lazanskog, naročito bitna uloga pripala je braći Brko – Stanku, Petru i Nikoli, Martinčanima koji su u svakom pogledu mnogo dali matičnom klubu i mitrovačkoj odbojci.
Na ovom mestu, za sagovornika biramo upravo Ivana Lazanskog, čoveka koji je u odbojkaškom sportu od davne 1961. godine. Počeo je kao igrač, a nastavio u ulozi trenera, sudije i delegata. Za proteklih više od šest decenija svedok je „kolevke“, mitrovačke muške i ženske odbojke, ali i njenih uspona i padova. Lazanski je dobitnik „Novembarske nagrade“ i najvrednijih odbojkaških priznanja, a višegodišnji staž u stručnim organima i forumima učinio ga je prepoznatljivim u najvišim odbojkaškim krugovima.
Kako počeci sportskih priča iz „starih“ vremena imaju sličnu, romantičnu crtu, iskustvo dečaka iz martinačke ulice „Jovanke Gabošac“ nije bitno drugačije. Ivan i klinci iz sremačkog šora, koji će sticajem okolnosti postati članovi najuspešnijeg seoskog kluba, po čitav dan „pikali“ su loptu. Nije im bilo važno da li je ona fudbalska, košarkaška ili odbojkaška. Naročit talenat martinački osnovci pokazivali su u rukometnom sportu. Kada je došlo vreme upisa u srednju školu, na sugestiju drugara Nikole Brka, Ivica Lazanski odlazi u Šabac i školske 1961/62. godine postaje učenik šabačke Srednje poljoprivredne škole. Uz sklonost ka loptaškom sportovima njegovi profesori prepoznaju talenat za igru na odbojkaškoj mreži. Priključen je školskoj odbojkaškoj ekipi kojom su dominirali stariji maturanti završnih razreda. Svestrani Martinčanin prethodno je sa fudbalskom reprezentacijom škole osvojio turnir na stadionu šabačke „Mačve“. Posle dobrih rezultata u školskoj odbojkaškoj selekciji došlo je vreme povratka u Martince uz dilemu za nastavak školovanja ili traženje stalnog posla. „Potrefilo“ se da je 1967. postane godina formiranja seoskog kluba a martinački momci puni snage i samopouzdanja bili su željni takmičarskog izazova. Do tada, iako rukometni amateri, u ovom sportu ravnopravno su se „tukli“ sa mitrovačkim „Partizanom“ i šidskim „Radničkim“. Ne birajući sport u kome bi se zvanično takmičili, tražili su moguće opcije. Ubrzo se pružila prilika za odbojkaške kvalifikacije i ulazak u Vojvođansku ligu.
– Kvalifikacioni turnir bio je u Somboru. To je veliki vojvođanski sportski centar, a Vojvođanska liga je bila u sistemu ozbiljnih rukometnih takmičenja kakva su postojala u ondašnjoj Jugoslaviji. Mi smo se najpre zapitali da li uopšte da idemo i šta da radimo tamo, jer smo znali da je u pitanju jaka i kvalitetna odbojka, a i sam grad Sombor je imao dobar klub. Ipak, odlučimo da odemo tamo i uspešno se kvalifikujemo za Vojvođansku ligu. Već 1970. godine postajemo prvaci ovog takmičenja, a naredne godine osvojimo i vojvođanski kup. Potom se ukaže prilika za kvalifikacije za jedinstvenu Srpsku ligu. Odemo mi na turnir u Negotinu a tamo sve jaki protivnici poput „Prištine“, Velikog Gradišta i drugih. U takvoj konkurenciji plasiramo se mi u Jedinstvenu srpsku ligu koja je zapravo bila Druga savezna liga. U tim trenucima verovatno nismo ni bili svesni uspeha koji smo postigli kao ekipa došla je iz malog mesta u kojoj odbojka nije imala dugu tradiciju, kaže Ivan Lazanski.

Mitrovačka škola odbojke – od prvih koraka do igrača vrhunskih klubova i reprezentacije
Ivan Lazanski danas je angažovan u muškom i ženskom odbojkaškom klubu „Srem“. U muškom klubu čini deo uprave, dok u ženskom može da pomogne svojim savetima i iskustvom. Sadašnji treneri, kao i mnogi mitrovački odbojkaši i odbojkašice za svoj uspeh mogu da zahvale upravo Ivanu. Trenerski posao obavljao je na „starinski“ način, držeći se strogoće i discipline. Učenicima nije dozvoljavao nadmenost i prepotenciju. Stalno ih je uveravao da mogu da nauče nešto novo. „Vi ne znate koliko ne znate“, umeo je da kaže igračima na treningu. Dok je igrao rukomet i odbojku nije mu teško padalo da peške ili biciklom ode do Jamene, Višnjićeva, Erdevika i drugih mesta. Tamo bi se odigrao meč ili prenelo korisno odbojkaško znanje. Ivičina generacija bavila se sportom iz ljubavi, ne razmišljajući o naknadi. Primera radi, najvredniji igrač „Mladosti“ Mužević igrao je samo za troškove beznina. Zbog svega navedenog Lazanski teško prihvata neke od zahteva i modele ponašanje pojedinih mladih igrača. Njima se u nerealnim očekivanjima često priključuju i roditelji. Lazanski tvrdi da je u odbojkaškom sportu i danas posle šezdeset i neku godinu ostao „da pomogne ovoj deci“ jer zna kako se počinjalo od „nule“ i kako je Sremska Mitrovica oformila odbojkašku školu u kojoj su stasavali momci i devojke za velike klubove i državnu reprezentaciju.

U nekoliko rečenica osvrnuo se na „uslove“ u kojima se treniralo i igralo.
– Igrali smo napolju, jer nije bilo zatvorene sale. Počeli smo na letnjem zemljanom terenu i šljaci ispred seoskog Doma kulture, a posle smo dobili beton iza samog Doma. Ovo igralište pamtićemo po tome što su na njemu „padale“ najveće ekipe koje su gostovale u Martincima a bilo je tu izuzetnih protivnika iz Pančeva, Prištine, Subotice, Kraljeva… Na kraju sezone nedostajala su nam neka dva boda da uđemo u tadašnju Saveznu ligu, seća se Ivan Lazanski, pored Pavla Stanojevića – Pajice i Pere Brka, jedan od tri tehničara svoje ekipe.
Jedan od najmoćnijih na mreži i svakako fizički najviši član ekipe bio je Zoran Židišić. Fenomen kluba bio je u činjenici da su njegovu najjaču generaciju činili uglavnom Martinčani, izuzev pomenutog Židišića, Dragana Muževića koji je za najjače takmičenje doveden iz pazovačkog saveznog ligaša „Jedinstva“ i Mitrovčanina Pavla Stanojevića. Dve godine po osnivanju martinački klub je promenio naziv i postao „Mladost“, po imenu seoske poljoprivredne zadruge koja ga je pomagala. Velika zasluga za to pripada tadašnjem direktoru zadruge Tozi Mihajlovu, budućem predsedniku mitrovačke opštine. Celo selo stajalo je iza najuspešnijeg sportskog kolektiva čiji je rezultat u svoje vreme zasenio učinak uvek popularnog fudbala. Igrači su imali obezbeđenu opremu i organizaciju prevoza na mečeve. O poštovanju koje su uživali u svom selu i danas rado pričaju.
– U sali seoskog Doma kulture vikendom se uglavnom organizovala neka zabava ili slavlje, ali se znalo da našim odbojkašima kad se uveče vratimo sa dalekih gostovanja u pripada počasno mesto, jer smo bili najpopularniji, ne samo u selu, možda i u celoj opštini. A što se tiče opreme – dresova i patika, počeli smo vrlo skromno. Sećam se – dolaze nam Rumljani, a oni obučeni baš „onako“ – crne patike „šangajke“, samo da ih gledaš. Mi šta ćemo, izađemo iz svlačionice u opremi koju imamo, ali jedni drugima stavimo ruku na ruku pa goste dobro „razbucamo“. Toliko je bilo dobro da su Mitrovčani dolazili u Martince da gledaju odbojkaške mečeve. Mi smo opet, iz naše uspešne sredine odlazili da učimo Jamenu, Višnjićevo, Erdevik, Matrozovce, „Proleter“ i druge, kaže Lazanski.

Odbojkaši martinačkog „Borca“, april 1968. godine (S leva na desno) Radovan Mirilović (predsednik kluba), Zoran Židišić, Dragan Mužević, Nikola Brko, Petar Brko, Jovica Grbić, Đorđe Tadić, Stanko Brko, Siniša Župunski, Ivan Lazanski

Prelazak odbojke u zatvorene sportske sale postao je problem, pa su Martinčani ligaške mečeve kao domaćini igrali u mitrovačkim školskim salama. Tako se u selu, na žalost mnogih meštana izgubila odbojkaška nit, ali su martinački odbojkaši sa grupom prijatelja inicirali formiranje muškog kluba u Sremskoj Mitrovici. Ivan Lazanski u međuvremenu je deo radne karijere proveo kao bolničar na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu. Za svoje Martince bio je toliko vezan da je odbijao nastavak školovanja i priliku da ostane u velikom gradu. Vratio se u rodni Srem i postao službenik u mitrovačkoj Poljoprivrednoj stanici. Njegov prijatelj i saigrač Nikola Brko završio je fakultet i postao direktor moćnog agrokompleksa pa je novoosnovani mitrovački klub 1983. godine poneo ime svog sponzora, fabrike „Korn“. Za nepunu deceniju formiran je i ženski odbojkaški klub istog naziva, koji je prerastao u današnjeg Superligaša – GŽOK „Srem“.
Dejan Mostarlić