ODLUKE NARODNOG ZBORA U RUMI I NOVOM SADU 24. I 25. NOVEMBRA 1918. GODINE

Odluka o prisajedinjenju

Srbija je stekla nezavisnost na Berlinskom kongresu 1878. godine i od tada se razvija ideja o zajedničkoj borbi za oslobođenje preostalih oblasti u kojima su živeli Srbi pod tuđinskom vlasti

Od održavanja Narodnog zbora u Rumi na kojoj je doneta odluka o prisajedinjenju Srema Srbiji i Velike skupštine u Novom Sadu prošlo je tačno 106 godina. Istovremeno, upravo ovaj datum 24. novembar kada je održan Zbor u Rumi, obeležava se i kao Dan Opštine Ruma.
Posle propasti srpske srednjevekovne države i potpadanja pod tursku vlast, Srbi su živeli i po susednim oblastima na prostoru Habzburške monarhije i Mletačke Republike.
Oni su se najčešće naseljavali u krajeve uz granicu, u nadi da će se Srbija osloboditi turske okupacije i da će se vratiti u svoje krajeve pa je, samim tim, njihova vekovna težnja bila ponovno spajanje.
Tokom Prvog i Drugog srpskog ustanka, u 19. veku, ta nada je rasla, pa i Srbi iz današnje Vojvodine ubrzavaju borbu za teritorijalnu autonomiju kako bi stvorili uslove za prisajedinjenje svih ostalih oblasti gde žive Srbi nezavisnoj i slobodnoj Srbiji.
Srbija je stekla nezavisnost na Berlinskom kongresu 1878. godine i od tada se razvija ideja o zajedničkoj borbi za oslobođenje preostalih oblasti u kojima su živeli Srbi pod tuđinskom vlasti (turskom i austrijskom), ali se u to vreme javlja i ideja o oslobođenju drugih južnoslovenskih naroda. Ugled i značaj Srbije po tom pitanju naročito je porastao posle Balkanskih ratova, pa se od nje očekivalo da postane ujedinjenja svih Južnih Slovena u jedinstvenu državu.
Austrougarske vlasti su progonile pristalice ovih ideja. U takvim okolnostima Austrougarska koristi sarajevski atentat kao povod za dugo priželjkivani rat protiv Srbije.
U ratnim uslovima nova srpska Vlada proglašava Niš za ratnu prestonicu Srbije, a 7. decembra 1914. godine donosi Nišku dekleraciju, kojom je Vlada definisala ratne ciljeve Srbije. Prvi i osnovni ratni cilj je bio odbrana Srbije, drugi je bio oslobođenje svih Srba i drugih južnih Slovena od tuđinske vlasti, a treći cilj je bio ujedinjenje u zajedničku državu.
Oni koji su bili naklonjeni ideji ujedinjenja sa Srbijom, a među njima je bilo i srpskih, hrvatskih i slovenačkih političara iz Austrougarske, početkom rata su emigrirali u Italiju i Švajcarsku kako ne bi bili mobilisani u austrougarsku vojsku. Oni su, podržani od srpske Vlade, 1915. godine u Parizu formirali Jugoslovenski odbor koji je postao važan faktor ujedinjenja južnih Slovena u zajedničku državu.
Potom su se 20. jula 1917. godine sastali predstavnici Jugoslovenskog odbora i srpske Vlade na Krfu i tada je proglašena Krfska deklaracija. Dogovoreno je da nova država nosi ime Kraljevina SHS, da ona bude ustavna, demokratska i parlamentarna monarhija na čelu sa dinastijom Karađorđević.
Posle proboja Solunskog fronta usledilo je niz događaja koji su doveli do ujedinjenja. U Zagrebu je 6. oktobra 1918. godine osnovano Narodno vijeće Države Slovenaca, Hrvata i Srba. Ta država je obuhvatala bivše krajeve Austrougarske naseljene južnim Slovenima. Vijeće iz Zagreba je uputilo poziv srpskoj vojsci da što pre uspostavi red i zaštiti nacionalni interes Jugoslovena. Narodno vijeće će tako postati treći važan faktor ujedinjenja i stvaranja zajedničke jugoslovenske države.
U to Narodno vijeće je, u ime Srpske narodne radikalne stranke, kao predstavnik Srema, 8. oktobra 1918. godine delegiran dr Žarko Miladinović, advokat iz Rume. Istovremeno se osnivaju Narodna vijeća u skoro svim mestima u Sremu. Uporedo sa aktivnostima koje je imao u Narodnom vijeću u Zagrebu za ujedinjenje svih jugoslovenskih oblasti sa Srbijom u zajedničku državu Srba, Hrvata i Slovenaca, Miladinović je vodio i akciju za neposredno priključenje Srema, odnosno cele Vojvodine Srbiji i to pre konačnog dogovora Vlade Srbije i Narodnog vijeća u Zagrebu.
Dr Žarko Miladinović pristupa organizovanju velikog Narodnog zbora za Srem u Rumi 24. novembra 1918. godine. Zbor je uslovio Narodno vijeće u Zagrebu da što pre ostvari jedinstvo sa Kraljevinom Srbijom, u protivnom će na Zboru u Rumi zastupnici Srema proglasiti neposredno prisajedinjenje Srema Kraljevini Srbiji.
Pre nego što je Zbor doneo Rezoluciju, ona je obrazložena citatom iz Krfske dekleracije: „Srbi, Hrvati i Slovenci, gde god da žive sačinjavaju jednu jedinstvenu državu“. Ta država mora biti demokratski uređena, u kojoj su potpuno ravnopravni i Srbin i Hrvat i Slovenac, a koja će garantovati ličnu slobodu svim građanima.
Na Zboru je jednoglasno usvojena Rezolucija koja glasi:
1. Današnji Zbor izaslanika Narodnih vijeća iz Srema trži da se ostvari jedinstvo i demokratski uređena država Srba, Hrvata i Slovenaca pod dinastijom Karađorđevića i očekuje se od Narodnog vijeća u Zagrebu da se što pre ostvari jedinstvena, zajednička vlada sa sedištem u Beogradu.
2. Za slučaj plemenskog ili političkog cepanja, zastupnici Narodnog vijeća u Sremu će, kao izaslanici naroda, glasati za neposredno prisajedinjenje Srema Kraljevini Srbiji.
3. Za slučaj da Srem sam proglasi prisajedinjenje Kraljevini Srbiji, na mirovnoj konferenciji ga zastupa kraljevska srpska Vlada.
Sa Zbora je upućena delegacija u Novi Sad, na Veliku vojvođansku skupštinu koja je održana sledećeg dana, 25. novembra 1918. godine.
Nju su činili Jovan I. Radivojević, Emilijan Grbić, Vlada Savić i Milan Kostić. Oni su Rumsku rezoluciju predali predsedniku Narodne skupštine u Novom Sadu, na kojoj je i doneta odluka o prisajedinjenju Bačke, Banata i Baranje Kraljevini Srbiji.
Na vest o zbivanjima u Novom Sadu 25. novembra, pa potom o zbivanjima u Podgorici, gde je 26. novembra na Narodnom zboru doneta odluka o prisajedinjenju Crne Gore Kraljevini Srbiji, kao i o odluci Narodnog vijeća iz Zagreba da Država Slovenaca, Hrvata i Srba pristupi Kraljevini Srbiji, regent Aleksandar Karađorđević 1. decembra 1918. godine proglašava stvaranje Kraljevine SHS. Ova država je svoje međunarodno priznanje dobila već na mirovnoj konferenciji u Versaju, januara 1919. godine.
B. K., S. Dž.